شرح مرمر در قاموس کبیر افغانستان

تاریخ: 12 جنوری 2017

بخش: زمین شناسی

لاتین      : Marmor

انگلیسی : Marble

آلمانی    : Marmor

مرمرها انواع و اقسام مختلف داشته و به رنگهای متنوع ظاهر می گردند. افغانستان دارای معادن مهم مرمر است که در ولایات بدخشان، بلخ، فاریاب، سمنگان، بامیان، پروان، کابل، وردگ، ننگرهار، لوگر، پکتیا، خوست، قندهار، هلمند و هرات تثبیت گردیده اند. مرمر تا دو، سه سال قبل در بعضی ولایات مانند کابل، ننگرهار، وردگ و هرات استخراج می گردید و در 21 فابریکه پروسس می شد. کیفیت معادن مرمر هرات از منطقۀ چشت با مرمر درجه اول ایتالیا قابل مقایسه است.  در سالهای پسین مرمر پالش شدۀ هرات به ایران، هند، چین و بعضی کشور های دیگر صادر می شد. اما نسبت اوضاع بد امنیتی، بسیاری این کارگاها به رکود مواجه شدند و سقوط کردند.

معادن یک نوع مرمر دیگر که در افغانستان به نام رُخام (Onyx marble) یاد می شود (تصویر 4) در منطقۀ سولدک و ملک دوکان هلمند قرار دارند. همچنین سنگ رخام در ولایات بامیان و فاریاب نیز تثبیت گردیده. این منرال بر اثر ترسبات آبهائیکه با آهک مشبوع شده بودند، بوجود آمده و دارای رنگهای مرغوب می باشند (تصویر 4).

مرمرها در ساختمانها قدیم و جدید به کثرت مورد استفاده قرار گرفته و ارزش فرهنگی پیدا کرده اند، چنانکه شاهکاریهای فرهنگی و هنری از مرمرها ساخته شده اند (تصاویر 1 تا 6). مرمرها نه تنها در هیکل تراشی

و عمارات، بلکه در فرشهای اطاقها، زینه ها، روی دیوارهای ساختمانها، حوضها و غیره نیز بکار میروند. استخراج سنگهای مرمر که از هزاران سال قبل آغاز گردیده، کار بسیار پر مشقت است.

برای معلومات بیشتر لینکهای ذیل را کلیک کنید: 

                      http://www.geodz.com/deu/d/Marmor

https://de.wikipedia.org/wiki/Marmor

2021-10-26

معرفی تلک در قاموس کبیر افغانستان

بخش: زمین شناسی

نویسنده: داکتر عبدالحنان روستائی

انگلیسی : Talcum

آلمانی    : Talk

نام این منرال که یک نوع آن به نام سنگ سابون نیز یاد می گردد، از زبان فارسی و عربی به اروپا آمده. این منرال به نامهای تلک، تالک و بورکس نیز یاد می گردد و در ایران به نام “پودر بچه” مشهور است. تلک در صورتیکه خالص باشد (Mg₃Si₄O₁₀(OH)₂)، بی رنگ است، لاکن بر اثر موجودیت مواد اضافی چون آهن، مگنیزیوم، الومینیوم و تیتانیوم به رنگهای مختلف ظاهر می گردد (تصاویر 1 و 2).

تلک نرمترین منرال بوده که درجۀ سختی آن یک است (مقایسه: الماس با درجۀ دهم، سخترین منرال است). تلک از تخریب منرالهای عمقیه مانند اولیفین به وجود می آید و می تواند آب را از خود دور نگه دارد. تلک در تخنیک و صنعت موارد استفادۀ زیاد دارد، مثلاً در صنایع کاغذ سازی، رنگسازی، رابر سازی، چینی سازی، طبابت و غیره. بعضی از انواع تلک به مانند سنگ ریشه از رشته های بسیار باریک ساخته شده اند که در صورت تنفس کردن ذرات آن، خطر مصاب شدن به مرض سرطان می رود.

معادن تلک اچین، ماماخیل، تنغه و غندی در ولایات ننگرهار و پکتیا دیریست که تثبیت گردیده اند. در بعضی از ولایات دیگر افغانستان نیز معادن تلک وجود دارد. ریاست سروی جیالوجی ایالات متحدۀ امریکا [1] پیدایش بیشتر این منرال را در افغانستان ممکن می داند. تنها ذخائر تلک اچین به 1,3 ملیون تن بالغ می گردد [1]. علاوه بر این، در این معدن 31 هزار تن مگنیزیت نیز وجود دارد [1].

استخراج تلک در ولایت ننگرهار در منطقۀ اچین و ماما خیل در سال 1977 توسط ریاست استخراج معادن وزارت معادن و صنایع آغاز گردید. با تجاوز اتحاد شوروی سابق بر افغانستان، این معادن نخست به دست مجاهدین و بعداً به دست طالبان و داعش افتاد که تلک استخراج شده را به پاکستان انتقال می دادند و از آنجا به چین و بعضی کشور های دیگر صادر می شد. چنانکه در مآخذهای[2] و [3] تذکر داده شده،گروه داعش و طالبان خسارات عظیمی بر معادن تلک ننگرهار وارد کرده اند.

دولت افغانستان توانست در سالهای 2020 و 2021 عده ای ازین معادن را از چنگ طالبان و داعش بیرون آورد (تصویر 3)، در حالی که عدۀ دیگر ازین معادن هنوز هم در اختیار داعش و طالبان قرار دارد

https://lmy.de/tHZ9m

برای معلومات بیشتر به مآخذ و  لینک های ذیل مراجعه نمائید:

[1]     United States Geological Survey (2008): Preliminary Non-Fuel Mineral Resource Assessment of Afghanistan. USGS Open-File Report 2007-1214. http://pubs.usgs.gov/of/2007/1214/

[2]    https://www.voanews.com/a/taliban-islamic-state-illegal-mining-talc-afghanistan/4405488.html

[3]     „AT ANY PREICE WE WILL TAKE THE MINES” – THE ISLAMIC STATE, THE TALIBAN, AND AFGHANISTAN’S WHITE TALC MOUNTAINS.

file:///D:/Downloads/AfghanistanTalcInvestigation_May2018%20(2).pdf

معرفی بریل در قاموس کبیر افغانستان

بخش: زمین شناسی

نویسنده: داکتر عبدالحنان روستائی

بریل مربوط گروپ سلیکاتها و جرمناتها بوده که فورمول آن Al₂Be₃[Si₆O₁₈] می باشد و عمدتاً در بین رگه های پگماتیتها و گرانیتها پیدا می شود و یک دسته از منرالها را تشکیل می دهند. چون در این دسته از منرالها عنصر بریلیوم (Be) از گروپ القلیهای زمینی داخل است، ازینرو این منرالها را به نام عنصر بریلیوم نام گذاری کرده اند. اگر این منرالها خالص باشند که در طبیعت به ندرت پیدا می شوند، بی رنگ ظاهر می گردند و در صورتی که مواد اضافی در ترکیب آنها داخل باشد، رنگهای مختلف و مرغوب را نشان می دهند و مطابق به آن به نامهای متفاوت یاد می گردند. مثلاً اگر در منرال بریل مقدار اوکساید کروم [Cr₂O₃] بین 0,1 تا 0,3 در صد وجود داشته باشد، این اوکساید، منرال بریل را به رنگ سبز تیره ظاهر می گرداند. چنین منرال را در آلمانی Smaragd در انگلیسی Emerald و در زبان دری زمرد گویند. بریل در بین احجار متحوله تشکیل می گردد. این منرال که در بین جواهرات شهرت دارد در کشورهای کولمبیا، برازیل، روسیه، نیجریا، آسترالیا و در بعض نقاط افغانستان مانند پنجشیر (از جمله در منطقۀ ریوت و خنج)، نورستان و بدخشان پیدا میشود (تصاویر 1 و 2).

چنانکه تذکر داده شد بریل به اواع و اقسام مختلف و رنگهای متفاوت پیدا می گردد. درتصاویر 3 و 4 منرالهای اکوامرین [Aquamarin] که در افغانستان آنرا نیلام گویند رؤیت داده شده اند.

از منرال بریل به حیث زیورات و در تخنیک استفادۀ فراوان صورت می گیرد. مثلاً برای استحصال فلز بریلیوم از آن کار گرفته می شود که این فلز بسیار سبک و مقاوم بوده و الیاژ های آن در تخنیکهای فضائی به کار می روند. در گذشته ها از منرال بریل عدسیه ها و عینک (در زبان آلمانی: Brille) می ساختند که باعث مسمی شدن این فلز به این نام گردیده.

در سالهای پسین زورمندان و جنگسالاران، مخصوصاً جنگسالاران شورای نظار، به مکانهایی پیدایش منرالهای بریل کشور دستبرد های فراوانی زده و خسارات بزرگی را بر این منابع وارد کرده اند. در این جنایات، پاکستانیها و اتباع بعضی از کشور های خارجی نیز نقش داشتند.

:برای معلومات بیشتر به این منبع مراجعه نمائید

Bowersox, G. & Chamberlin, B. E. (1995): Gemstones of Afghanistan. Geovision, Inc. Gemological Institute of America. Geoscience Press, Inc. Hong Kong.

https://de.wikipedia.org/wiki/Beryll