Dat is de overtuiging van F. Uzgümüs, directeur van Vluchtelingenorganisaties Nederland (VON), het landelijke platform van zelforganisaties van vluchtelingen. Vorig jaar luidden VluchtelingenWerk Nederland en Pharos, steunpunt gezondheidszorg voor vluchtelingen, gezamenlijk al twee keer de noodklok over de “inhumane” behandeling van asielzoekers in de centrale opvang en de duur van de asielprocedure. “Maar de politiek heeft er vrijwel niets mee gedaan”, zegt F. Biesma, woordvoerster van VluchtelingenWerk. “De situatie nu is minstens even slecht als vorig jaar.”
Betrouwbare cijfers over het aantal zelfdodingen onder asielzoekers zijn moeilijk boven tafel te krijgen. Het Centraal orgaan opvang asielzoekers (COA), verantwoordelijk voor de huisvesting van vluchtelingen, zegt in 1996 in totaal vier gevallen van zelfmoord te hebben geregistreerd. Dit jaar bedraagt het aantal volgens een woordvoerder tot begin deze maand drie. Cijfers over zelfmoordpogingen zijn alleen voor intern gebruik. Volgens het Centraal bureau voor de statistiek pleegden in 1995 (de meest recent beschikbare cijfers) in totaal 1511 mensen zelfmoord in Nederland. Hoeveel asielzoekers daarbij waren, registreert CBS niet.
Ahad Azizzada, voorzitter van de Federatie van Afghaanse Vluchtelingen Organisaties in Nederland (Favon), kan de cijfers van het COA niet geloven. “Dat zouden dan allemaal Afghanen geweest moeten zijn, want wij kennen alleen al drie gevallen dit jaar: een in Rotterdam, een in Dokkum en onlangs een in Gouda. En van Rahman Javanmardi, voorzitter van het Iraans platform, heb ik begrepen dat er dit jaar onder Iraniërs zestien mensen zelfmoord gepleegd hebben. Vorig jaar waren dat er zelfs negenendertig.”
Biesma van VluchtelingenWerk kent het exacte aantal zelfdodingen onder asielzoekers niet, maar weet wel “dat de onrust in de centra toeneemt, evenals het aantal opstootjes en pogingen tot zelfmoord”. Volgens haar is de situatie in de asielopvang al een tijd onhoudbaar. “Gelukkig erkent de politiek inmiddels het probleem. Alleen moet ze die erkenning nog in daden omzetten.”
VluchtelingenWerk en Pharos pleiten voor een maximale verblijfsduur in de centrale opvang van zes maanden. Justitie streeft naar een periode van zeven maanden. De praktijk is momenteel dat mensen gemiddeld een jaar of langer in de centrale opvang zitten. Vluchtelingen moeten ook de ruimte krijgen om hun zelfstandigheid te behouden. Het isolement waarin ze verkeren moet worden opgeheven. De mogelijkheid sinds 1 oktober om vrijwilligerswerk te doen, ziet VluchtelingenWerk als een pluspunt, maar is niet voldoende.
“Asielzoekers verliezen hun zelfrespect door het langdurige wachten in de centra”, meent Uzgümüs van de VON. “De onzekerheid over hun toekomst knaagt aan ze. Ze mogen niet werken en hebben daardoor het gevoel dat ze tekortschieten ten aanzien van de in eigen land achtergebleven familieleden. Dat kan leiden tot wanhoopsdaden, ook zelfmoord ja. Akkoord, er bestaat nu de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te doen. Maar dat heb je ook niet van de ene op de andere dag.”
Het COA vindt de asielopvang nog steeds humaan, maar deelt de opvatting dat de procedure korter moet. “Alleen laten we ons niet vastpinnen op een maximumverblijf in de asielcentra”, zegt een woordvoerder. “De onvoorspelbaarheid van de instroom van asielzoekers laat dat niet toe.”
VluchtelingenWerk suggereert daarom een ontkoppeling van procedure en opvang. Biesma: “Laat gemeenten mensen huisvesten die langer dan zes maanden in de asielzoekerscentra gezeten hebben. Maar Justitie wil geen mensen zonder verblijfstitel meer in de decentrale opvang. Het ministerie is bang dat decentraal gehuisveste asielzoekers die uitgeprocedeerd zijn, moeilijker verwijderbaar zijn.”
bron: https://www.trouw.nl/nieuws/situatie-asielzoekers-wordt-er-niet-beter-op~b1538703/